Stres jest zjawiskiem bardzo niebezpiecznym dla zdrowia dlatego, że z czasem staje się zjawiskiem samonapędzającym się. Długotrwale kumulowane emocje osłabiają koncentrację, upośledzają zapamiętywanie, powodują zaburzenia snu i drażliwość. Stan taki uniemożliwia prawidłowe wykonywanie codziennych czynności i staje się przyczyną dalszego wzrostu negatywnego napięcia psychicznego.
Stres możemy zdefiniować, jako czynnik fizyczny, społeczny lub psychologiczny, bądź ich kombinacje, wywołujące reakcję fizjologiczną o charakterze obronnym. Jeśli reakcja ta wynika bezpośrednio z charakteru i nasilenia bodźca, to po jego ustąpieniu organizm wróci do równowagi, jednak jeśli stres wynika np. z napiętej sytuacji w codziennej pracy, zaburzenie równowagi zamiast ustąpić, z czasem pogłębia się.
Obecny poziom wiedzy medycznej jednoznacznie wskazuje stres jako jeden z głównych czynników wywołujących najgroźniejsze z chorób cywilizacyjnych. Udowodniono, że osłabia on odporność i zwiększa ryzyko zachorowania na miażdżycę, nadciśnienie, choroby serca, układu pokarmowego i nowotwory. Podnosząc lepkość krwi zwiększa ryzyko zawału i udarów, sprzyja także rozwojowi depresji, nerwic, stanów lękowych i powoduje zaburzenia funkcji seksualnych. Osoby żyjące w stresie, statystycznie częściej chorują i wolniej powracają do zdrowia.
Przewlekły stres powoduje nadmierną wrażliwość na bodźce zewnętrzne, rozdrażnienie, rozkojarzenie, zaburzenia koncentracji i pamięci, napady lęku i niepewności, bezsenność, kołatanie serca, bóle głowy oraz zaburzenia układu pokarmowego, takie jak bóle brzucha, biegunki, zaparcia.
Właściwa dieta, odpowiednia ilość snu (minimum 8 godzin na dobę), dobra kondycja fizyczna i prawidłowa masa ciała to czynniki wzmacniające odporność psychiczną. Podobnie jak aktywny wypoczynek, oddanie się ulubionemu hobby, czy spotkanie z przyjaciółmi.
Wraz z rozwojem ekonomicznym społeczeństwa, wzrostem tempa przemian gospodarczych, społecznych i kulturowych stale rośnie nacisk na rozwój jednostki i rywalizację. Mimo wysokiej zdolności adaptacji człowieka do zmieniającego się otoczenia, nadmierne nagromadzenie bodźców zaburza wewnętrzną równowagę, sprawiając, że większość z nas żyje pod stałą presją stresu. Warto więc zwrócić uwagę na profilaktykę stresu i chorób, będących jego efektem.
Sen - czas spoczynku powinien być dostosowany do naszych osobistych potrzeb, choć jako minimum przyjmuje się 8 godzin snu na dobę. Długotrwałe oszukiwanie organizmu kolejnymi filiżankami kawy nie tylko nie poprawia koncentracji, ale również zwiększa ryzyko zaburzenia wewnętrznej równowagi ustroju.
Wypoczynek - realizacja osobistych zainteresowań odpręża, pozwala zająć myśli przyjemnymi sprawami i w konsekwencji umożliwia spojrzenie na otaczający nas świat z innej perspektywy. Wyjątkowo korzystne dla szeroko rozumianego zdrowia jest aktywne spędzanie wolnego czasu, zwłaszcza na świeżym powietrzu. Nie powinniśmy rezygnować z własnego hobby, odkładając realizację marzeń na jakieś bliżej nie sprecyzowane „jutro”.
Rodzina i przyjaciele - dla dobrej kondycji psychicznej kluczowe są relacje z rodziną i przyjaciółmi. Bliskie, przyjazne kontakty sprzyjają odprężeniu i poprawie nastroju. Osoby samotne częściej zapadają na dolegliwości związane ze stresem i są bardziej podatne na depresję. Kontakty z ludźmi, których darzymy sympatią, i z których zdaniem się liczymy, pozwalają nam na szczerą wymianę poglądów, a także znacząco wpływają na naszą samoocenę. Pamiętajmy też, że życzliwość i uśmiech również pomagają zachować zdrowie, a osoby pogodne, które często uśmiechają się rzadziej chorują. Ludzie uśmiechnięci są dobrze odbierani przez innych i na ogół mogą liczyć na odwzajemnienie życzliwości.
Dieta - odpowiednia dieta jest niezbędna do zachowania zarówno dobrej kondycji fizycznej jak i psychicznej. W diecie powinny znaleźć się szczególnie cenne dla układu nerwowego: ryby morskie, orzechy, pieczywo pełnoziarniste, miód, a także warzywa i owoce. Warto także zwrócić uwagę na przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów w ciągu dnia, gdyż według statystyk pijemy zbyt mało wody, co zwiększa podatność na zmęczenie.
Podstawową grupą leków w leczeniu i profilaktyce stresu oraz stanów napięcia nerwowego są preparaty pochodzenia naturalnego, wykorzystujące synergistyczne działanie wszystkich składników. Preparaty te, są zdecydowanie bezpieczniejsze od silnych leków uspokajających i nie wywołują niepożądanej senności w ciągu dnia, co sprawia, że można stosować je samodzielnie w: stanach napięcia nerwowego, uczuciu niepokoju, kołataniu serca na tle emocjonalnym, a także rozkojarzeniu i trudnościach w zasypianiu.
Liść melisy działa łagodnie uspokajająco, jest zalecany w stanach ogólnego pobudzenia nerwowego, bezsenności, uczuciu niepokoju, trudnościach w zasypianiu, a także nerwicach wegetatywnych. Wyciąg z melisy łagodzi stany skurczowe przewodu pokarmowego, wspomaga pracę wątroby, działa przeciwbakteryjnie i łagodzi stany zapalne.
Działanie chmielu opiera się na właściwościach uspokajające i zdolności do obniżenia napięcia mięśni gładkich. Chmiel zaleca się w nadmiernej drażliwości, trudnościach w zasypianiu, wyczerpaniu nerwowym, nadpobudliwości płciowej oraz przekwitaniu.
To surowiec adaptogenny, który pomaga radzić sobie z wysiłkiem zarówno fizycznym, jak i psychicznym. Wykazano, że zawarte w nim związki znacznie poprawiają wydajność umysłową i łagodzą destrukcyjny wpływ stresu. W medycynie ludowej Syberii różeniec stosuje się w celu zapobiegania zmęczeniu i dla poprawy nastroju.
Jest jednym z najbardziej cennych dla równowagi organizmu pierwiastków. Bierze on udział niemal w każdym procesie fizjologicznym organizmu min. procesach wzrostu, regeneracji, odporności, pracy mięśni. Magnez to również najważniejszy z mikroelementów wykorzystywanych przez ośrodkowy układ nerwowy. Jest on niezbędny w procesach zapamiętywania, koncentracji, a także zwiększa odporność układu nerwowego na bodźce zewnętrzne i łagodzi konsekwencje stresu. Niedobory magnezu mogą objawiać się większą podatnością na stres, nerwowością, uczuciem zmęczenia, obniżeniem nastroju i w konsekwencji prowadzić do poważnych powikłań sercowo-naczyniowych. W wielu preparatach magnezowi towarzyszy witamina B6, która nie tylko pomaga uzupełnić niedobory tego pierwiastka, ale również nasila jego niektóre działania. Witamina B6 zwiększa odporność na stres i łagodzi stany obniżenia nastroju. Wspólnie z magnezem zmniejsza nadwrażliwość na bodźce i wspomaga równowagę emocjonalną. Niedobór witaminy B6 powoduje rozdrażnienie, frustrację, a także sprzyja depresji i bezsenności. Warto zwrócić uwagę, że zarówno magnez, jak i witaminę B6 tracimy szybko w stresie, w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego, a także regularnie pijąc kawę i alkohol.
Odporność na stres zmniejszają: przemęczenie, niedobory snu i wypoczynku, niska aktywność fizyczna, nieprawidłowa dieta. Niedobór witamin (głównie z grupy B), mikroelementów (magnezu i selenu) i nienasyconych kwasów tłuszczowych, nadmierne spożycie używek głównie alkoholu i kofeiny sprawiają, że łatwiej popadamy w stan wyczerpania i jesteśmy bardziej podatni na stres.
We wszechobecnym pośpiechu zapominamy, lub bagatelizujemy własne potrzeby łamiąc wszelkie zasady higieny psychicznej. Zbyt często rezygnujemy z relaksu i własnych przyjemności zasłaniając się brakiem czasu, czy poświęceniem dla innych. Pamiętajmy jednak, że zmęczeni i zestresowani niewiele jesteśmy w stanie zaoferować naszym bliskim, gdyż w takim stanie prawdopodobnie wkrótce sami będziemy potrzebować ich pomocy.