Zaparcia

Kłopotliwy problem
da się rozwiązać

Podstawową funkcją układu pokarmowego jest dostarczanie organizmowi niezbędnych do jego właściwego funkcjonowania składników. Zarówno ich jakość jak i ilość decydują o prawidłowym rozwoju i przebiegu wszystkich procesów zachodzących w ustroju, czyli o zdrowiu. Obecnie wraz z rozwojem przemysłu spożywamy coraz więcej pokarmów przetworzonych, wzbogacanych substancje konserwujące, stabilizujące, korygujące smak, zapach i wygląd. Wprowadzanie tych, niejednokrotnie nie występujących w naturze, składników, przy jednoczesnym eliminowaniu z posiłków „zbędnych” substancji balastowych np. błonnika może prowadzić do zaburzeń równowagi ustroju objawiających się min. uciążliwymi zaparciami. Dolegliwość ta, występując powszechnie w społeczeństwach wysoko rozwiniętych najczęściej jest konsekwencją niewłaściwej diety i siedzącego trybu życia.

Prawidłowa defekacja jest procesem oczyszczania organizmu min. z resztek pokarmowych, odpadów powstałych w procesach przemiany materii i toksyn. Długotrwałe zaleganie mas kałowych w okrężnicy powoduje narastające zatrucie organizmu i ryzyko transmisji chorobotwórczych bakterii z jelit do krwioobiegu.

Najczęstsze przyczyny zaparć

Niedostateczne spożycie płynów minimalne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na wodę wynosi około 1,5l na dobę. Należy zwrócić uwagę na fakt, że często spożywamy napoje w postaci kawy lub herbaty, które wykazując działanie moczopędne dodatkowo mogą pogłębić deficyt płynów.

Dieta uboga w warzywa, owoce, przetwory z mąk razowych (pieczywo, makarony), otręby. Pokarmy te zawierają duże ilości niestawialnych „resztek” w postaci błonnika, absorbują szkodliwe substancje zalegające w jelitach i powodując mechaniczne rozciąganie ścian jelit pobudzając perystaltykę.

Nadmierna ilość tłuszczów, prostych cukrów i białek w pokarmie. Jest to tzw. dieta ubogoresztkowa zawierająca niewiele substancji mogących rozciągnąć ściany jelit. Efektem tej diety jest spowolnienie perystaltyki i zaleganie mas kałowych w jelicie grubym.

Czynniki związane z trybem życia. Stres, pośpiech, niedostateczna ilość snu oraz brak ruchu. Chodzenie, bieganie, pływanie, jazda na rowerze itp. stymulują pracę mięśni brzucha wzmacniając tzw. tłocznię brzuszną, która odpowiada za mechanikę wypróżniania.

Niewłaściwe odchudzanie. Zbyt mała podaż płynów, nadużywanie środków przeczyszczających może spowodować zaburzenie procesów naturalnej defekacji.

Choroby, których objawem mogą być zaparcia. Zaparcia mogą mieć również przyczynę w poważnych schorzeniach ogólnoustrojowych. Jeśli istnieje podejrzenie ich występowania konieczna jest konsultacja lekarska. Przykłady: nowotwory, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, cukrzyca, choroby tarczycy.

Jak rozwiązać problem zaparć?

Nie każdy przypadek rzadszego niż codzienne wypróżniania wymaga podawania leków przeczyszczających, wiele osób fizjologicznie oddaje stolec co drugi, lub co trzeci dzień. Postępowaniem podstawowym w terapii zaparć jest zmiana trybu życia, zapewnienie odpowiedniej dawki ruchu, picie minimum 1,5 l napojów na dobę, zwiększenie w diecie ilości owoców, warzyw, pieczywa ciemnego i razowych przetworów mącznych, otrębów przy jednoczesnym ograniczeniu tłuszczów i słodyczy. Jeżeli zaparcia utrzymują się długotrwale lub towarzyszy im bolesnością w obrębie jamy brzusznej konieczna jest konsultacja lekarska, gdyż, jak już wspomniano, objawy te mogą być objawem wielu poważnych chorób.

Czym leczyć zaparcie?

Poza zmianą diety, by poradzić sobie z zaparciami możemy sięgnąć po jeden z wielu produktów dostępnych bez recepty. Środki zwiększające objętość mas kałowych zawierające substancje włókniste np. błonnik, nasiona babki płesznik, czy nasiona lnu będą skuteczne wtedy, gdy zaparcie ma przyczynę w niewłaściwej diecie. Leki zmiękczające kał, takie jak parafina ciekła, czy też czopki glicerynowe będą doraźnie przynosić ulgę, jednak ich długotrwałe stosowanie może zaburzać wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Stosując preparaty o działaniu osmotycznym np. sól gorzka, sól glauberska, laktuloza warto pamiętać, że mogą one przyspieszać utratę jonów potasu.

Najbardziej popularną grupą leków stosowanych w leczeniu zaparć są preparaty oparte na naturalnych, leczniczych surowcach roślinnych. Obecnie za bardziej skuteczne uważa się preparaty złożone, zawierające surowce o różnorodnym działaniu, których sumaryczne działanie nie tylko skutecznie eliminuje zaparcia, ale również działa odtruwająco.

Lecznicze surowce roślinne stosowane w leczeniu zaparć

Surowce antranoidowe tzw. drażniące – ich głównymi przedstawicielami są liść senesu, otrzymywana z aloesu alona, a także kruszyna i rzewień. Związki te powodują przekrwienie narządów miednicy mniejszej i gromadzenie wody w jelicie grubym, a w konsekwencji działanie przeczyszczające. Preparaty oparte na wymienionych surowcach cechuje duża skuteczność i łatwe dawkowanie, jednak należy pamiętać, że jak każdych innych leków, nie można ich nadużywać. Jeśli zaparcia utrzymują się dłużej niż 1-2 tygodnie należy skonsultować się z lekarzem. Roślinnych preparatów przeczyszczających powinny też unikać kobiety w ciąży.

Surowce pomocnicze - nie mniej ważne

Poza typowymi surowcami przeczyszczającymi, w skład nowoczesnych leków złożonych wchodzą również surowce wspomagające. Przykładem może być mniszek lekarski, którego działanie oczyszczające organizm jest wykorzystywane w medycynie oficjalnej jak i ludowej. Surowiec ten wykazuje silne działanie żółciopędne i żółciotwórcze, dzięki czemu wspomaga oczyszczanie wątroby z toksyn, a jednocześnie usprawnia procesy trawienia i wspomaga metabolizm węglowodanów. Obecnie przedmiotem badań są właściwości przeciwnowotworowe korzenia mniszka, zwłaszcza wobec raka jelita grubego. Innym ciekawym surowcem stosowanym w recepturze preparatów leczących zaparcia jest morszczyn pęcherzykowaty – bogaty w jod glon mórz zimnych, również naszego Bałtyku. Surowiec ten jest tradycyjnym środkiem w leczeniu zaparć i otyłości, zawarte w nim polisacharydy pęcznieją w jelitach ułatwiając łagodne wypróżnienie. Zalecany jest zwłaszcza pacjentom otyłym i osobom starszym. Ze względu na zawartość jodu osoby uczulone i pacjenci cierpiący na zaburzenia tarczycy powinny jednak przedyskutować z lekarzem stosowanie preparatów zawierających morszczyn.

Sięgając po leki przeczyszczające pamiętajmy

Dobór odpowiedniego specyfiku powinien opierać się na fachowym doradztwie lekarza lub farmaceuty. Długotrwałe stosowanie wszystkich leków przeczyszczających może być przyczyną pojawienia się działań niekorzystnych, więc jeżeli występuje konieczność dłuższego podawania takich preparatów, powinno się stosować na przemian środki z różnych grup. Należy również pamiętać, że ciąża, i niektóre schorzenia takie jak: nowotwory jelit, ich niedrożność są bezwzględnymi przeciwwskazaniami do stosowania doustnych leków przeczyszczających.

Zaburzenia powodowane stosowaniem leków.

Zaparcia mogą być efektem przyjmowania niektórych leków np. zawierających sole żelaza, wapnia, glinu, bizmutu, przeciwbólowe leki pochodne morfiny, niektóre leki moczopędne, leki stosowane w nadciśnieniu, depresji. W przypadku podejrzenia, że zaparcie może być związane ze stosowanymi lekami wskazana jest konsultacja z lekarzem lub farmaceutą.

Czy zaparcia sprzyjają występowaniu raka?

Dieta oparta na produktach wysoko przetworzonych, np. wysokie spożycie niskiej jakości wędlin, wprowadza do przewodu pokarmowego znaczną ilość pochodzących z konserwantów azotanów. Związki te zalegając w jelitach mogą być przekształcone przez florę jelitową do toksycznych i rakotwórczych nitrozoamin. Tym niebezpiecznym przemianom sprzyjają właśnie zaparcia, którym towarzyszy długotrwałe zaleganie mas kałowych w jelitach.